هدف از این پایان نامه بررسی مبانی سمبولیسم و ویژگی های صورت سمبولیک با نگاهی به سمبولیسم سنتی در معماری مقدس می باشد که شامل 5 فصل می باشد. پس از کلیات در فصل اول ،  به معانی سمبولیسم در فصل دوم می پردازیم.در فصل سوم به مبانیِ سمبولیسم  می پردازیم.. در فصل چهارم ویژگی‌های صورت سمبولیک بررسی می شوند. در فصل اخر نیز سمبولیسم سنّتی در  معماری مقدّس تشریح خواهد شد.

سمبول در لغت یونانی و اصلی خود به معنای با هم اندازی به هدف مقایسه و استتنتاج است. در درک سنّتی از هنر، صورت و فرم، هیچ‌گاه در برابر معنی و محتوی قرار نمی‌گیرد. بین صورت و معنی پیوندی برقرار است که هر معنا، فرم مخصوص به خود را برمی‌گزیند و این معنای دقیق سمبولسیم است.اصول صور سمبولیک را می‌توانیم بر اساس دو اصلِ «تناظر و تشابه» و «عالم کبیر و صغیر» توضیح دهیم. خلاصه‌ی اصل تناظر و تشابه این مصرع معروف است: «صورتی در زیر دارد آنچه در بالاستی». اصلی‌ترین ریشه‌ی سمبولیسم در باب تناظر بر این عقیده استوار است که عالمِ جهان (یا عالم کبیر) و انسان (یا عالم صغیر)، به عنوان بازتاب‌های هم، بر یکدیگر منطبق‌اند و هرچه در این هست باید در آن نیز باشد. 

فهم رابطه سمبول و معنایش متوقف بر آشنایی با چهار موضوع است: آموزه برین‌الگوها، ظهور و تجلی، علم نسبت میان مراتب وجود و علت نمونه‌ای. 

در ضرورت سمبول‌ها نیز به این است که در مراتب عالم، حقایق به صورت غیرسمبولیک و بدون مراتب، امکان ظهور ندارند. لازمه ظهور و بروز حقیقت این است که به همین «صورت» در مراتب عالم پایین بیایند. 
 ویژگی‌های صورت سمبولیک:
1.    سمبول عین مدلول است.
2.    سمبول‌ها فایده‌مند هستند.
3.    صورت و معنا با هم مطابقت کامل دارند.
4.    سمبول‌ها خاصّیتِ فراتابی دارند.
5.    سمبول، ازلی و غیرقراردادی است. 
6.    سمبول‌ها معانی چندوجهی دارند.

فهرست مطالب
فصل اوّل کلّیات    1
طرح تحقیق    2
پیشینه تحقیق در سمبول و سمبولیسم    5

فصل دوم معانی سمبولیسم    11
معنای سمبول    12
سمبول به معنای صورت    16
صورت سمبولیک    21
تفاوت سمبول و نشانه    27

فصل سوم مبانیِ سمبولیسم    28
اصول صور سمبولیک    29
درآمد    29
اصل تناظر و تشابه    30
عالم کبیر و عالم صغیر    34
رابطه سمبول و معنایش    39
1.سمبولیسم و آموزه برین‌الگوها    39
2.ظهور و تجلّی در صور سمبولیک    43
1-2.سمبولیسم تضاد و دوگان‌های مکمّل    46
2-2. حجاب و مایا    52
3.سمبولیسم: علمِ نسبتِ مراتب وجود    58
4. سمبولیسم و علّت نمونه‌ای    68
ضرورت سمبول‌ها    71

فصل چهارم ویژگی‌های صورت سمبولیک    77
ویژگی‌های صورت سمبولیک    78
1.سمبول عین مدلول است    78
2. صور سمبولیک فایده‌مند هستند    81
3. صورت و معنا با هم مطابقت کامل دارند    84
4. سمبول‌ها خاصّیتِ فراتابی دارند    95
5. سمبول ازلی و غیرقراردادی است    99
6. سمبول‌ها معانی چندوجهی دارند    104

فصل پنجم سمبولیسم سنّتی در  معماری مقدّس    107
درآمد    109
هندسه مقّدس در معماری سنّتی (سمبولیسم مربّع و دایره)    112
یادداشتها    128
فهرست منابع و مآخذ    132